Creatieve mogelijkheden
De vraag wat fotografie eigenlijk kan, moet niet alleen betrekking hebben op de foto. Een foto is niets meer dan het resultaat van creatieve actie. Een mogelijk antwoord zou zijn dat wat aanleiding geeft tot de foto het ontwaakte, creatieve potentieel van de mens is. Maar feit is dat niet iedereen graag foto’s maakt, wat opnieuw de conclusie toelaat dat fotografie slechts in beperkte mate kan worden gebruikt voor een bepaald deel van de bevolking. Nee, dat kan ook niet waar zijn, want foto’s raken mensen over de hele wereld, of je de foto’s nu zelf maakt of er alleen naar kijkt.
Dus wat kan fotografie echt doen? Hier speelt voor mij poëzie een essentiële rol in de beschrijving. Fotografie kan de uitdrukking zijn van poëzie in beelden. En poëzie heeft altijd mensen geraakt.
Vanuit het oogpunt van moderne en duurzame menselijke activiteit kan fotografie worden gelijkgesteld met een tijdloze vorm van meditatie. We ervaren allemaal zo’n, bijna zonder enige inspanning van onze kant gegenereerde aanwezigheid, een herkenbare poëzie in ons, wanneer we in de natuur zijn en ons laten fascineren door iets bijzonders. Het gebeurt zonder planning, zonder nadenken, zonder wil en zonder dwang. We zijn diep ontroerd door het moment van een zonsondergang, wanneer de sterren boven ons schijnen alsof we ze nog nooit eerder hebben gezien, wanneer een vallende ster ons een korte gloed van het universum onthult, wanneer we verrast worden door de dieren en planten van natuur en vooral opgemerkt worden (“geurend, herkend”) wanneer we de stilte horen die in de natuur heerst, wanneer we het bonzen van regen ervaren, getuige zijn van het geweld van bliksem, de goede lucht ruiken onder een diepblauwe lucht, enz.
Maar ik denk dat het wel duidelijk is wat ik daarmee bedoel. We worden in onze eigen natuur geraakt door het natuurlijke om ons heen en we reageren er heel natuurlijk op. Diepe dankbaarheid, stil worden, ontspanning, kracht krijgen, deel uitmaken van het geheel, loslaten. We gaan onmiddellijk naar het heden omdat we emotioneel worden beïnvloed en daardoor ons gevoel voor tijd verliezen. We worden tijdloos en gedachteloos en richten ons alleen op wat ons raakt. In de woorden van Eckhard Tolle zou je kunnen zeggen dat het pijnlichaam in ons stil wordt, zelfs letterlijk sterft, omdat het niet kan overleven in het heden, oftewel tijdloosheid.
Het woord ’tijdloos’, correct geformuleerd, staat in direct contact met de aanwezigheid die elke foto vertegenwoordigt en waarnaar wordt gestreefd in elke vorm van meditatie. Vrij zijn van elke negatieve emotie en elke negatieve gedachte. Innerlijke vrijheid en balans, zoals dat ook in de natuur gebeurt, zonder menselijke tussenkomst. Meditatie brengt ons dichter bij de natuurlijke staat van ons wezen. Fotografie is een moderne vorm van bemiddeling die, wanneer bewust gedaan, hetzelfde voordeel oplevert.
Fotografie maakt het gebruik van moderne technologie mogelijk, maakt het verkennen van technische mogelijkheden mogelijk, maar heeft ook het wonderbaarlijke vermogen om mensen zichzelf te laten voelen en ervaren. Zeker in het licht van de schoonheid van de natuur. Fotografie kan de mentaliteit (spiritualiteit) bevorderen en mensen balans, vreugde en enthousiasme brengen. En laten we eerlijk zijn, de fotografie, of meer de fotograaf, is natuurlijk kunst en kunstenaar.